Kanadyjska podstawówka – programy o których warto wiedzieć, jesli pierwszy raz wysyłasz dziecko do szkoły.

Oj jak łatwo przegapić coś wysyłając dzieci do kanadyjskiej szkoły nie mając żadnego doświadczenia w temacie…. Sama cały czas uczę się na błędach. Czasami cudem dowiaduję się o sprawach, które dla rdzennych kanadyjczyków i wieloletnich mieszkańców Kanady są oczywiste.  Tak, można wysłać dziecko po prostu do najbliższej szkoły, gdzie będzie uczyć się w normalnym programie, osiągać sukcesy i porażki – jak to w szkole! W ten sposób uczy się większość kanadyjskich dzieci. Warto jednak wiedzieć o innych opcjach nauki. Dziś krótki przewodnik po kilku z nich dla rodziców, którzy w temacie szkoły są zupełnie “zieloni”. Na pewno nie jest to kompletna lista (ograniczone do kilku ważnych opcji w podstawówkach, bo przepraszam ale nie dam to rady opisać specjalistycznego programu liceum o profilu golfowym!- tak, taki o zgrozo też istnieje!) i nie dotyczy całej Kanady ale mam nadzieje, że zainteresowanym może posłużyć jako punkt startowy do poszukiwań dodatkowych informacji. Mam też nadzieję, że jeśli ktoś z was ma więcej doświadczenia w którymkolwiek z wspomnianych programów, podzieli się nim z nami, by ten wpis mógł być uaktualniany. Oto podstawowa lista opcji, o których warto wiedzieć (niektóre bardzo oczywiste dla osób, które już wysłały tu dzieci do szkoły) :

1. Wybór szkoły. Bezpłatnie dzieci mogą uczęszczać do szkoły  publicznej lub katolickiej (ta, w zależności od school board, akceptuje również dzieci innych religii). Dzieci można zapisać również do podstawówek prywatnych, w tym do szkół różnych religii, szkół koedukacyjnych i szkół dla dziewcząt lub tylko dla chłopców – w tym szkół z internatem. Prywatnie można uczyć się również w szkołach specjalistycznych – Montessori, Waldorf, prywatne IB. Szkoły dla dzieci z niepełnosprawnościami fizycznymi lub umysłowymi to też w ogromnej większości szkoły prywatne. W tym przypadku są one jednak często dofinansowywane przez instytucje pozarządowe lub ich koszt można częściowo odliczyć od podatków. Dodatkową opcją nauki jest również nauka w domu (homeschooling). Mniej więcej 60 tysięcy dzieci w Kanadzie uczy się właśnie w ten sposób!
2. Wybór nauki języka. Ten zaczyna się w pierwszej klasie lub już w przedszkolu. Do wyboru mamy szkołę w której nauka odbywa się po angielsku, szkołę, w której połowa nauki odbywa się po francusku (French Immersion) lub szkołę francuską (100 % nauki w języku francuskim). Każda z nich jest państwowo fundowana, czyli bezpłatna. O programie French Immersion szczegółowo pisałam w TYM poście (koncentrując się na trzech school boards w GTA)
3. Egzaminy. W Ontario EQAO ( w 3 klasie po raz pierwszy), PATs w Albercie ( w szóstej klasie), lub inne ich odpowiedniki w pozostałych prowincjach to testy sprawdzające stan wiedzy uczniów z poszczególnych przedmiotów. Przygotowanie do egzaminów zależy właściwie od szkoły. Zazwyczaj polega jednak na tym że przed samym egzaminem jest więcej powtórek, zadań, nauki samego rozwiązywania testów. EQAO i ich odpowiedniki winnych prowincjach sprawdzają po prostu generalny stan wiedzy na danym etapie nauki. Pozwalają na sprawdzenie czy dziecko osiąga ustalony przez prowincję standard nauki. Czy mają wpływ na samą edukację dziecka? W zasadzie nie. Wyniki testów nie liczą się do końcowej oceny. Jeżeli wyniki nie są dobre jest to jednak z pewnością ważny sygnał dla rodziców i nauczycieli, że dziecko potrzebuje więcej wsparcia w szkole. Testy takie jak EQAO są jednak istotne jeśli chodzi o stworzenie większego obrazu szkoły. Średnie wyniki całej szkoły mówią nam dużo o poziomie nauki w danej placówce. Pomimo tego, że wiele osób twierdzi, że wyniki całej szkoły nie oznaczają, że nasze dziecko nie otrzyma w niej edukacji na odpowiednim poziomie ( bo na sam wynik składa się wiele różnych czynników), osobiście nie do końca zgadzam się z takim stwierdzeniem. W sytuacjach, gdy szkoła mieści się jeszcze w połowie rankingu szkół problem faktycznie nie istnieje (notowania szkoły można sprawdzić na stronie Fraser Institute– obecnie tylko dla Ontario, BC, Alberty i Quebec). Jeśli jednak jest blisko “dna” trudno mi uwierzyć, że nauczyciele (w systemie, który  i tak nie jest wystarczająco dofinansowany), są w stanie poświęcić wystarczająco dużo czasu na zgłębianie wiedzy i poszerzanie horyzontów myślowych małej części uczniów. W ten sytuacji spora część energii w systemie jest poświęcana raczej na próby dogonienia reszty, nadrobienia zaległości (zaznaczam tu, że to tylko moja opinia, chociaż  wiele osób faktycznie się z nią zgadza – to właśnie również powód tego, że domy w granicach dobrych szkół są nieziemsko drogie). Oprócz testów sprawdzających wiedzę kanadyjskie dzieci w 3 klasie biorą udział również udział w testach sprawdzających “learning potential”, czyli  umiejętność nauki i sposób przyswajania wiedzy. The Canadian Cognitive Abilities Test (CCAT) sprawdza czy dziecko jest w stanie odpowiednio dedukować i rozwiązywać problemy. CCAT to test, którego obecnościa rodzice są chyba najczęściej zaskoczeni a o tym, że dzieci w nim uczestniczyły dowiadują się po fakcie. Nic dziwnego, skoro CCAT to test, do którego dzieci nie są w stanie się przygotować. Nie sprawdza on wiedzy z przedmiotów a raczej umiejętności nabywania wiedzy. Wyniki CCAT mogą jednak nieść z sobą dość istotne konsekwencje, szczególnie, jeśli dziecko osiąga dobre wyniki w nauce lub jesli ma z nią duże problemy. Mogą one stanowić solidną podstawę do ustanowienia dla dziecka specjalnego planu nauki.
4. Jeśli zauważysz że twoje dziecko wykazuje wyjątkowe zdolności do nauki lub odwrotnie- ma problemy z przyswajaniem wiedzy, szkoła może wprowadzić dla dziecka specjalistyczny programu nauki. Tu pod uwagę brane są problemy np. z pisaniem, czytaniem, zrozumieniem, zachowaniem, wszelkiego rodzaju niepełnosprawności umysłowe lub/i fizyczne, jak również sytuacje, w których uczeń wykazuje wyjątkowe zdolności do nauki. O wprowadzeniu w życie indywidualnego trybu nauki decyduje najczęściej wewnątrzszkolny komitet, na podstawie dokumentów, wyników testów ( w tym często również wyników CCAT oraz innych psycho-educational assesments) oraz własnych doświadczeń z uczniem. Szkoła może skierować sprawę dziecka również do pozaszkolnego  komitetu – IPRC – Identification, Placement and Review Commitee. O zgromadzenie się komitetu i przyznanie “wyjątkowości” (i co za tym idzie- odpowiedniej pomocy w nauce) może wystąpić zarówno szkoła jak i rodzice. Wówczas przygotowany jest dla dziecka Individual Education Plan (IEP), w którym opisane są sposoby w jakie dziecko wspierane będzie w trakcie nauki by osiągnąć zamierzone w IEP cele. Osobą odpowiedzialną za wdrożenie w życie planu dla dziecka jest dyrektor szkoły,  jednak w jego przygotowaniu uczestniczą szkolny pedagog, nauczyciele, i jeśli jest taka potrzeba- psycholog, przedstawiciele agencji, które zajmują się sprawą dziecka. Pod uwage brane są wyniki w nauce, wszelkie szkolne raporty, wyniki testów (CCAT oraz innych psycho-educational assesements przeprowadzanych i w szkole i poza szkołą- jeśli takie istnieją). Ważnym elementem jest też wkład rodzica, który traktowany jest w systemie jako partner w edukacji dziecka. Jako rodzic masz prawo do uczestnictwa w procesie tworzenia planu dla dziecka, poprzez udzielanie wszelkich informacji, które mogą mieć wpływ na rozwój planu.
5. Opcje dla uczniów, osiągających bardzo dobre wyniki w nauce w publicznym systemie edukacji. Jeśli zauważasz, że twoje dziecko wyjątkowo dobrze się uczy, szkoła może zaproponować dziecku rozszerzony poziom nauki i stworzyć dla niego IEP. Indywidualne plany nauki wiązać się mogą z innymi zadaniami domowymi dla dziecka, różnymi od pozostałych uczniów zadaniami w klasie, lub z innymi szkolnymi zadaniami, które będa dodatkowo stymulować zdolne dziecko. Pomimo, że w wielu szkołach plan świetnie działa, nie jest on jednak idealny. Ponieważ osobą na codzień odpowiedzialną za wcielanie planu w życie jest klasowy nauczyciel, może okazać się, że nie jest on odpowiednio przygotowany do zadania/nie ma czasu i rozszerzony plan nauki istnieje tylko na papierze.
6. W wyjątkowych sytuacjach szkoła lub ty sam/a możesz się ubiegać o przyznanie uczniowi statusu “gifted”. W tym przypadku IPRC bierze pod uwagę wyniki szkolnych egzaminów ( zazwyczaj CCAT, który standardowo piszą w Kanadzie wszyscy trzecioklasiści), wyniki w nauce, wyniki szkolnego testu oceniającego ogólną wiedzę ucznia (GRS- Gifted Rating Scale),czasem dodatkowych testów przeprowadzanych przez szkołę oraz  profesjonalne (przeprowadzone przez wykwalifikowanego psychologa) psycho-educational assessment. Ponieważ w większości school boards oczekiwanie na psycho-educational assesement przeprowadzne przez zatrudnionych przez board psychologów może trwać wiele miesięcy wielu rodziców decyduje się na przeprowadznie testów prywatnie, u wykwalifikowanych do ich przeprowadznia psychologów. Każda school board ma inne wymagania, które należą zostać spełnione, by uczeń został uznany jako ” gifted”. Decyzja może być podjęta jedynie przez pozaszkolny komitet IPRC. Uwaga, ponieważ szkoły nie mają obowiązku wysyłania uczniów do IPRC może się zdażyć, że utalentowane dziecko nigdy nie otrzyma szansy bycia oficjalnie uznanym jako “gifted”. Co jednak wiąże się z przyznaniem takiego statusu? Zazwyczaj 2 różne opcje: 1) Zmiana szkoły i podjęcie edukacji w klasie o podwyższonym poziomie nauki, razem z innymi dziećmi, które są zakwalifikowane jako “gifted”, lub 2)Pozostanie w tej samej szkole i klasie ale część zajęć przeprowadzana jest przez innego, wykwalifikowanego do pracy z utalentowanymi uczniami nauczyciela, np. jeden dzień w tygodniu nauki indywidualnie lub w małej grupie, oraz inne zadania domowe.  Legalny status “gifted” pozwana na przykład na łatwiejsze dostanie się na wybrany kierunek studiów lub na wczesniejsze ich rozpoczęcie. Zalety to również oczywiście edukacja, skoncentrowana na uczniu i jego potrzebach, oraz dodatkowa stymulacja do nauki poprzez zwiększony poziom zdrowej rywalizacji między uczniami. Program “gifted” ma jednak również swoich przeciwników. Więcej na temat gifted możecie znaleźć na stronie http://abcontario.ca/
7. Specjalistyczne programy nauki. Jesli dziecko wykazuje talent sportowy, artystyczny, naukowy, lub posiada wyjątkowy zmysł techniczny lub biznesowy większość prowincji i school boards oferuje wyspecjalizowane programy, które najczęściej rozpoczynają się od “middle school” (czyli od 6 klasy). Oczywiście proces rekrutacji ma miejsce w roku poprzedzającym przyjęcie do programu. Na przykład, w Peel District School Board  School Board, od szóstej klasy dzieci mogą zostać przyjęte do następujących programów : Actively in Motion (sportowy), Arts and Technology, International Business and Technology, Scitech ( Science and technology), oraz program IB ( International Baccalaureate – międzynarodowy program o podwyższonym poziomie nauki ). Szczegóły na stronie:  http://peelschools.org/parents/programs/regional/Pages/default.aspx. Rodzaj oferowanych programów różni się między school boards. Jak wspomniałam, nie jest możliwe opisanie ich wszystkich w jednym artykule. Z zasady jednak podobne programy zaczynają się jendak od middle school. Wyjątkiem mogą być szkoły prywatne.

Coś przegapiłam? Tak jak wspominałąm, uczę się na błędach! Mam jendak nadzieje, że to przydatny wstęp do dalszej dyskusji Jeśli chcecie dodać coś od siebie zachęcam was do komentowania i zadawania pytań pod wpisem, lub pod postem na FB.